De mentale gezondheid van werknemers in Nederland ligt onder de loep: niet eerder is het aantal werkenden dat te maken heeft met mentale problemen zo groot geweest als op dit moment (bron: Beroepsziekten 2022). Om daar iets aan te kunnen doen – en bij voorkeur: om dit te voorkomen – is het van belang een kloppend maar ook genuanceerd beeld van de mentale gezondheidssituatie van werkend Nederland te hebben. Erik van der Ploeg: ‘Gebrek aan mentale veerkracht en vitaliteit is wat anders dan psychisch ziek.’
Erik van der Ploeg is directeur bij Shared Ambition. In die rol is hij veelvuldig in gesprek met werkgevers, verzekeraars en Arbodiensten en doet hij onderzoek naar de resultaten van de interventies die het bedrijf doet. In dit gesprek vertelt hij over de resultaten van de interventies van Shared Ambition, maar ook over het belang van nuancering als het gaat om de visie op de mentale gezondheid van werknemers.
Hoe worden jullie resultaten gemeten?
‘Op twee manieren: we gebruiken gevalideerde vragenlijsten om het effect van de interventies te meten tot zes maanden na de start van een traject. Daarnaast registreren we het verloop van de arbeidsgeschiktheid en het bereikte resultaat.
Waarom wordt er gemeten?
‘In de eerste plaats om de klantvraag te beantwoorden: logischerwijs willen werkgevers weten wat de investering in de mentale gezondheid van medewerkers concreet oplevert. Daarnaast bieden de effectmetingen voor onze cliënten en psychologen inzicht in het verloop van een interventie. Tenslotte: op basis van de resultaten kunnen wij onze producten en dienstverlening continu verbeteren.
Een tevreden directeur?
‘Rekening houdend met de lastige omstandigheden waarin we verkeren ben ik best tevreden. We hebben te maken met hoog psychisch verzuim in Nederland, de Post-Covid gevolgen en er is een chronisch tekort aan bedrijfspsychologen. Daarnaast constateren we een toenemend ‘eisenpakket’ van klanten en verzekeraars maar ook ten aanzien van de beveiliging van systemen en kwaliteits-audits. Dat maakt de situatie ingewikkeld. Onder deze verzwarende omstandigheden ben ik blij met de hoge klantwaardering die we krijgen en het positieve effect op de werkhervatting en vitaliteit. En dus trots op mijn collega’s!
Maar…?
‘Ik ben kritisch op de doorlooptijden: die zijn hoger dan voor Corona. Het voelt niet goed dat we minder snel (resultaat) kunnen leveren dan eerder. Daarvoor zijn wel een aantal logische verklaringen te noemen:
Steeds meer werknemers zoeken psychologische hulp in de reguliere zorg maar wachtlijsten van meer dan zes maanden zijn geen uitzondering. Men zoekt dan (al dan niet ter overbrugging) hulp bij ons. Werkgevers zijn bereid de kosten daarvan te betalen. Werkgevers schakelen ons sowieso steeds vaker in vanwege onze focus voor werk(hervatting).
Een andere oorzaak van langere doorlooptijden heeft te maken met de verandering in de behoefte. Tot twee jaar geleden waren we bij Shared Ambition gewend aan korte- en intensieve trajecten. Een toename van de ernst van de problematiek bij cliënten zorgt ervoor dat onze psychologen gemiddeld langer met een traject bezig zijn dan eerder. Klanten en cliënten vragen – omdat de hulpvraag complexer is – vaker om een minder intensief traject met een langere begeleidingstijd.
Tot slot: We zien dat leidinggevenden binnen veel organisaties minder ruimte hebben voor begeleiding van re-integrerende medewerkers maar ook dat de opkomst van de zelfsturende teams een rol speelt. Shared Ambition heeft ervaren Arbeid- & Organisatie-, Arbeid & Gezondheid- en GZ psychologen die de begeleiding uitvoeren.
Persoonlijk denk ik dat iemand niet per se beter geholpen is met een langere begeleidingstijd. Maar dat is – op dit moment – wel de klantvraag. Dus moet ik ook de cijfers anders interpreteren.’
En de oplossing voor langere doorlooptijden is …?
‘… niet zo eenvoudig. Ik verwacht dat we in Nederland zullen moeten wennen aan het feit dat de zorg – waaronder ook de arbeidsgerelateerde zorg – niet altijd meer zo snel kan leveren als we eerder gewend waren. Oplossingen liggen in het efficiënt organiseren en het blijven aanpassen van interventies die precies passen bij de behoefte zodat de psycholoog niet meer (of minder) doet dan nodig is. Het toverwoord blijft wat mij betreft preventie. Informatie geven over het tijdig signaleren van overbelasting en werken aan het voorkomen van klachten. Dat voorkomt nieuwe instroom van patiënten/verzuimende medewerkers waardoor de druk op artsen en psychologen afneemt.
Waarom publiceert Shared Ambition de cijfers?
‘Omdat we graag willen dat mensen die voor ons kiezen weten hoe wij werken en welke resultaten we halen. Dankzij forse investeringen in ICT kunnen we meer meten en analyseren. Dan willen we dat ook laten zien.’
Je pleit ook voor een genuanceerder beeld over het psychisch welzijn van werknemers in Nederland. In welk opzicht is dit beeld ongenuanceerd?
‘Er worden in mijn optiek te vaak (snelle) conclusies getrokken over het psychisch welzijn van werknemers. Met alle gevolgen van dien. Hoe vaak hoor je bijvoorbeeld niet dat iemand zichzelf of een ander als ‘depressief’ bestempelt? Dat je somber bent en je zorgen maakt, misschien slecht slaapt en minder plezier ervaart in je werk betekent nog niet dat je depressief bent of een psychische aandoening hebt. Depressiviteit is een ernstige aandoening die niet zomaar ontstaat. Voordat je dat label kunt/wilt plakken moet er heel zorgvuldig naar iemands klachten gekeken worden. En een client draagt misschien wel een groot aantal jaar dat label mee. Dat er op dit moment veel werknemers kampen met vermoeidheid, zich zorgen maken en gevoelens van depressiviteit ervaren, vraagt om aandacht. Om er iets aan te kunnen doen is het van belang om oorzaken te achterhalen. Het is nl. de vraag of je dit soort klachten moet registeren als ‘psychische aandoening’ of dat we te maken hebben met zaken waar we ons op moeten aanpassen zoals de gevolgen van Corona, en de ‘wereldgebeurtenissen’ waar je als individuele burger niets aan kunt doen.
Het is zo ernstig dus niet?
Een hoog ziekteverzuimpercentage is ernstig, maar die constatering helpt je niet verder. Met de ervaringen die wij opdoen en de informatie die we verzamelen probeer ik een genuanceerd beeld van de effectmetingen te schetsen. Onder de 4500 cliënten die wij jaarlijks zien, zijn er veel die ziekgemeld zijn. Uit onze metingen blijkt dat hun psychologisch welzijn en hun vitaliteit gemiddeld bij de aanmelding maar iets lager is dan van hoe een ‘gezonde’ werknemer scoort. Bovendien kunnen ze die score binnen een relatief korte periode enorm verbeteren. Als gevolg van die verbetering kunnen werknemers weer met vertrouwen en plezier hun werk vervolgen of hervatten, zonder ‘psychologische stempel’. Dat is goed nieuws en volgens mij zitten we dáár op te wachten.’
Wil je de cijfers lezen? Klik hier.
Wil je meer uitleg over de cijfers, neem dan contact met ons op:
